Gác chuông chùa Trăm Gian, một kiệt tác kiến trúc Phật giáo Việt Nam.

Truyền thuyết về Đức Thánh Bối

Chùa Trăm Gian còn tiếp tên thường gọi dân gian là chùa Sở, chùa Núi thường xuyên chùa Tiên Lữ. Tương truyền, ngôi chùa này được xây dựng vào năm Trịnh Phù thứ một0 (năm mộtmột85), thời vua Lý Cao Tông. Chùa Trăm Gian mang tiếng trong vùng vì ngoài thờ Phật còn thờ Đức Thánh Bối ở cung thánh bên trái của Thượng điện và chỉ mang nhà sư trụ trì new được vào hành lễ.

Xem thêm: nhà ống tân cổ điển 3 tầng

Đức Thánh Bối tục danh là Nguyễn Bình An đạo hiệu Đức Minh Chân Nhân, người gốc làng Bối Khê (huyện Tkhô giòn hao Oai, thủ đô) sẽ tu luyện ở đây thành thánh. Khi sống, ngài sở hữu nhiều phép lạ, sở hữu tích lđó cà muối và nấu một niêu cơm nhưng cả trăm người thợ ăn ko hết. Tương truyền năm ngài 95 tuổi, ngày rằm tháng chạp, nhân dân làm lễ thành đạo, ngài vào khám ngồi nhập tịch. Đến mùng 4 Tết lúc môn đệ xuất hiện khám, mùi thơm tỏa ra khắp nơi. Dân làng và môn đệ sẽ xây tháp để lưu giữ kyên ổn thân và tôn thờ là “Đại thánh Knhì sơn Bình đẳng Hành nghĩa tín Bồ tát”. Từ đây, hàng năm vào trong ngày mùng 4 tháng Giêng tổ chức tiệc tùng để tưởng nhớ tới Đức Thánh Bối và kéo dãn dài tới mùng 6 tháng Giêng hàng năm.

Vẻ thích mắt uy nghi nơi chùa Trăm Gian.    

Trong tiệc tùng chùa Trăm Gian mang tổ chức đều cuộc tế lễ trọng thể và rước kiệu thánh linh đình, còn tổ chức đều cuộc thi cỗ phụ vươngy và trình rối cạn. Đoàn quan khách từ Bối Khê, quê của Đức Thánh Bối sang dự tiệc tùng chùa Trăm Gian được gọi là đều cụ Sãi quan anh, gồm 8 cụ ông và 8 cụ bà. Dân xã Tiên Lữ sử soạn cỗ bàn tiếp đón đoàn Bối Khê rất thịnh soạn, cỗ to bày trên mâm vuông nhị tầng với đủ đều món ăn sang trọng. TS. Nguyễn Quốc Tuấn cho rằng Hội chùa Trăm Gian thực ra cũng là hội làng, hội vùng, kiểu như như hội làng Phù Đổng

Di sản kiến trúc Phật giáo hàng độc

Theo hồ hết vị cố lão truyền kể, núi Sở vốn là núi Mã (núi con ngựa), cạnh đó với núi So là con hổ, hồ hết gò thiết bịi xung quanh với hồ hết tên là con Mộc, con Hỏa, con Long... toàn bộ vẫn tạo chình họa quan hùng vĩ nơi đây.

Chùa Trăm Gian là 1 trong mỗi quần thể kiến trúc hàng độc, tọa lạc trên một quả vật dụngi, đều đơn nguyên kiến trúc của chùa này cùng lại mang toàn bộ một04 gian nhà, phân thành ba cụm kiến trúc chính: Tam quan, Gác chuông và chùa chính.

Tam quan được cổ nhân xây dựng với nhì trụ to tạo một lối đi ở giữa, nhì bên là nhì tường nối với nhì trụ nhỏ. Với lối kiến trúc này, Tam quan đang mang đặc điểm chất như cổng đình, đền. Qua Tam quan là 1 trong những Sảnh gạch với nhì dãy hành lang ở nhì bên. Cuối Sảnh là đoạn đường uốn khúc chữ “chi” nâng dần độ cao lên đỉnh vậti đi lên chùa; ở giữa đoạn đường này là rặng thông cổ thụ, tạo dựng lên nét trầm ngâm của phong chình họa. Cuối đường gạch là đoạn đường rẽ phcửa ải thì lên nhà bia, còn rẽ trái là tới gác chuông.

Gác chuông thuộc trên trục tâm của khu Tam bảo, khá lệch về phía tây một tẹo. Phía dưới Tam quan là nhà Giá Ngự nhìn ra mặt hồ sen, nơi đặt kiệu thánh để xem trò múa rối nước, xem phần đa trò ckhá dân gian tổ chức ở hồ bán nguyệt dưới chân núi, tương tự một khúc sông cong cong tụ phúc.

Tượng Long được chạm khắc tinh xảo ở chùa Trăm Gian.

Gác chuông chùa Trăm Gian là 1 trong mỗi trong số ko nhiều gần như gác chuông cổ nhất hiện còn trên đất TP Hà Nội thời nay. Tương truyền, gác chuông được xây dựng vào năm một693. Gác chuông với lối kiến trúc “nhất vươn lên là ba, ba vươn lên là cửu”, tứ bộ vì được đặt trên một6 cột bằng gỗ lyên ổn, nhưng tập trung trên tứ cột chiếc. Mặt bằng kiến trúc hình vuông vắn, nhị tầng tám mái với nhiều hoa đao uốn hắt lên tạo cho gác chuông như một bông sen tkhô hanh hao lúcết.

Gác chuông tương tự là 1 tác phẩm nghệ thuật mang giá trị cao, chạm trổ tinh xảo nhiều hình chạm Long xen lẫn mây lửa mang phong số đôngh cuối thế kỷ một7 đầu thế kỷ một8. Hiện nay, gác chuông còn treo một quả chuông cao một,mộtm mang đề tứ chữ Hán “Quảng Nghiêm cổ tự” được đúc năm Chình họa Thịnh thứ 2 (năm một794). Trên chuông mang khắc một bài minh của Phạm Huy Ích (một75một - một822), là quan đại thần trcửa ải ba triều đại Lê trung hưng, Tây Sơn và Nguyễn.

Từ gác chuông qua khoảng sảnh hẹp, leo lên trên những bậc đá xanh hình Long mây, lên trên sảnh chùa với kê một chiếc sập đá hình chữ nhật rồi tới khu Tam bảo. Khu trung tâm của chùa là 1 trong những mỗi tổng thể kiến trúc khép kín, gồm Bái đường, Thiêu hương và Thượng điện kết tương thích với nhau thành chữ “công”. Hai bên với nhị dãy hành lang dài ăn thông với tòa Tiền đường và Hậu đường, tạo thành chữ “quốc”. Khoảng sảnh sau Thượng điện là Phương đình treo khánh, được xem như một nốt son điểm. Ngoài ra, chùa Trăm Gian rõ ràng vườn tháp mộ phần nhiều vị sư trụ trì và miếu trấn ở tứ góc vậti.

Các công trình ở nhị khu chính và phụ gắn kết với nhau một nhữngh tổ hợp. Nếu tính gian theo kiểu văn hóa truyền thống được phân ra vì những vì thì tòa Tiền đường bảy gian, nhưng Hậu đường cũng cùng chiều dài nhưng lại sắp đặt thành 9 gian. Thượng điện chỉ với ba gian nhưng mái trước kéo dãn dài, với tường bên kéo thẳng sang Tiền đường như kiểu chữ “đinh”, tuy nhiên phần mái chìa ra khoảng nhỏ ở nhị bên Thiêu hương để duy trì văn hóa truyền thống chữ “công” và cũng là để ánh sáng lọt vào Phật điện.

Về hiện vật, chùa Trăm Gian còn lưu giữ được nhiều di vật quý, trong đó đáng quyên tâm là đôi Long đá thời Trần làm lan can thành bậc. Tại chùa Trăm Gian mang một53 pho tượng, hầu như bằng gỗ, 1 trong mỗi ko nhiều bằng đất nung, khác lạ quý là tượng Tuyết Sơn, tượng Quan Thế Âm Bồ Tát. Ở giữa Thượng điện mang một bệ bằng đất nung đỏ hình khối chữ nhật, trên bệ đá là đài sen, xung quanh trang trí nhiều hình động vật và hoa lá, tư góc mang hình chlặng thần Klặng Sí Điểu. Trên bệ thờ đặt hầu như tượng Phật ba thế. Ngoài ra, những bức phù điêu La Hán và Thập điện chùa Trăm Gian được nhiều nhà thử nghiệm cho rằng, đó là sự việc phối hợp tuyệt rất đẹp giữa phù điêu và khối hệ thống tượng tròn trong một ngôi chùa, là 1 trong hiện tượng rất mới mẻ lạ, hầu như ko tái ngộ ở những trung tâm Phật giáo khác.

Trong số những pho tượng hậu ở trong chùa, nổi trội là pho tượng Đô đốc Đặng Tiến Đông, một quan võ mang tiếng thời Tây Sơn với thắng lợi đang đánh tan 29 vạn quân Thanh khô hao xâm lược, giquan ải phóng Thăng Long - Đông Đô khỏi ách đô hộ của quân xâm lược đầu xuân Kỷ Dậu (năm một789). GS. Phan Huy Lê cho thấy thêm năm một927, con cháu họ Đặng cùng dân làng đang sử dụng phiến đá của Đặng Tiến Đông trước đây dựng Đặng tướng công bi để "lưu truyền mãi mãi" và mặt sau là bia công đức, bia hậu của ông.

Theo tấm bia Quảng Nghiêm tự bi ký dựng năm Hoằng Định 4 (năm một603), thì ngôi chùa này đẹp tuyệt vời nhất nhất phủ Quốc Oai. Những thập niên sắp đây, ngôi chùa liên tục được tu bổ, tôn tạo nhưng về cơ phiên bạn dạng vẫn theo lối cũ. Vì những giá trị nổi trội về kiến trúc, nghệ thuật chạm trổ nên năm một962 chùa Trăm Gian vẫn được Bộ VHTTDL xếp hạng là Di tích Lịch sử - Văn hóa cấp quốc gia.